संक्षिप्त परिचय तिलोत्तमा नगरपालिका
लुम्बिनि प्रदेश अन्तर्गत रुपन्देही जिल्लाका साविकका ७ वटा गा.वि.स. हरु (शंकरनगर, आनन्दवन, करहिया, मक्रहर, टिकुलीगढ, मधवलिया र गंगोलिया) मिलेर २०७१÷१÷२५ मा स्थापना भएको तिलोत्तमा नगरपालिका सुन्दरता र सम्पन्नताको अनुपम नमुनाको रुपमा परिचित छ । रुपन्देही जिल्लाको मध्यभागमा अवस्थित यो नगरपालिका लुम्विनी अञ्चल रुपन्देही जिल्लाको वीच भाग भएर वग्ने नदीको नामवाट नामाकरण गरिएको हो । महाभारतमा व्रम्हाजीले सवै रत्नहरुवाट तिलका गेडा (दाना) बरावरको सुन्दरता निकालेर तिलोत्तमा नदीको उत्पन्न गराएको किम्वदन्ती रहेको पाईन्छ ।
यो नगरपालिका समुद्र सतहदेखि १६० देखि १७५ मीटर सम्म उचाईमा अवस्थित छ । पूर्वमा रोहणी नदी र देवदह नगरपालिका, पश्चिममा तिनाउ नदी, सियारी र शुद्धोधन गाँउपालिका, उत्तरी सिमामा वुटवल उपमहानगरपालिका र दक्षिणमा ओमसतिया गाँउपालिका र सिद्धार्थनगर नगरपालिका सीमाना रहेको तिलोत्तमा नगरपालिकाको कूल क्षेत्रफल १२४.८ वर्ग किलोमिटर रहेको छ भने यो क्षेत्रमा उष्ण प्रदेशीय हावापानी पाईन्छ ।
२०६८ सालको जनगणना अनुसार तिलोत्तमा नगरपालिकाको कुल जनसंख्या १ लाख १ सय ४९ रहेकोमा पालिकाद्वारा गरिएको घरघुरि सर्भेक्षण अनुसार १ लाख २३ हजार ८ सय ३६ रहेको छ । जस अनुसार पुरुष ६३३१६, महिला ६०५०८ र तेस्रो लिंगी १२ रहेका छन । यस क्षेत्रको जनघनत्व ९८१।२६ तथा औषत वार्षिक जनसंख्या वृद्धिदर ३.०३ रहेको छ । सामाजिक, सास्कृतिक, प्राकृतिक, जैविक विविधताले भरिपूर्ण रहेको यस नगरपालिकामा व्राम्हण, क्षेत्री, थारु, मगर, विश्वकर्मा, गुरुङ्ग, यादव लगायत ५८ प्रकारका जातीहरुको वसोवास रहेको छ भने नेपाली, थारु, मगर, अवधि, भोजपुरी मैथली जस्ता थुप्रै भाषाहरु यस क्षेत्रमा वसोवास गर्ने मानिसहरुको मातृ भाषा रहेको छ । यो नगरपालिकामा फरक फरक जातजाती, धर्मसस्कृती र भेषभुषा भएपनि विविधता वीचको साझा वन्दन र आपसि सहिष्णुताले गर्दा अनेकतामा एकताको अनुकरणीय नमुनाको रुपमा स्थापित भएको छ ।
जनसाङ्खिक सूचक
-
कूल जनसंख्या ७
१५२,२४४
/ -
१ बर्ष भन्दा मुनिको जनसंख्या ७
१,९२३
/ -
पाँच बर्ष भन्दा मुनिको जनसंख्या ७
९,६८४
/ -
किशोरावस्था (१०-१९ बर्ष) को जनसंख्या ७
२२,२४६
/ -
प्रजनन उमेरका महिला (१५ -४९ बर्ष ) ७
४८,८९१
/ -
अनुमानित गर्भवती महिलाहरु ७
२,३८८
/ -
अनुमानित जिवित जन्मको संख्या ७
१,८५२
/ -
परिवारमा अनुपस्थित (विदेशमा बस्ने) जनसंख्या २
१०,५३७
-
मोबाइल फोन भएका घरधुरी (%) ३
९०
-
टेलिभिजन भएका घरधुरी (%) ३
६०
-
लैङ्गिक अनुपात ३
१०५
-
१४ बर्ष र सो भन्दा कम उमेरका जनसंख्या ७
३०,३०४
/ -
६५ बर्ष र सो भन्दा माथि उमेरका जनसंख्या ३
७,६३८
उमेर र लिंगको आधारमा जनसंख्या वितरण
घरघुरी सर्वेक्षण २०७५जातिगत आधारमा जनसंख्या वितरण
जनगणना २०६८वार्ड अनुसार जनसंख्या वितरण
घरघुरी सर्वेक्षण २०७५स्वास्थ्य सेवा प्रवाह गर्ने संस्थाहरु
- अस्पताल -
- प्रास्वाके -
- स्वास्थ्य चौकी ७
- सामुदायिक स्वास्थ्य ईकाई -
- शहरी स्वास्थ्य केन्द्र ३
- गाउँघर क्लिनिक २२
- खोप क्लिनिक ३०
- आधारभूत स्वस्थ सेवाकेन्द्र ७
- बर्थिंग सेन्टर २
सरकारी संस्था
- अस्पताल तथा नर्सिंग होम १
- पोलिक्लिनिक २
- औषधि पसल ४०
निजी (गैर-सरकारी संस्था समेत)
अन्य स्वास्थ्य केन्द्रहरु
- माइक्रोस्कोपी केन्द्र ४
- एआरटि केन्द्र -
- एचाईभी परीक्षण केन्द्र -
- क्षयरोग उपचार केन्द्र १८
- आयुर्वेद अस्पताल/केन्द्र १
- आँखा अस्पताल/केन्द्र -
अस्पताल शैयाहरू
- सार्वजनिक -
- निजी १००
वडा अनुसार स्वास्थ्य संस्थाको जानकारी
स्वास्थ्यसंस्थाको नाम | वार्ड न | बर्थिंग सेन्टर BEONC/CEONC | महिला स्वास्थ्य स्वयं सेवक संख्या | दक्ष प्रसुतिकर्मी संख्या | परिवार नियोजन *सेवा | स्वीकृत दरबन्दी | दरबन्दी अनुसार पदपूर्ति | करारका कर्मचारी |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
आधारभूत स्वास्थ्य सेवा केन्द्र, शंकरनगर | १ | होइन | ० | ० | ३ साधनहरू | २ | ६ | १ |
शकरनगर स्वास्थ्य चौकी | २ | होइन | ३४ | ० | ३ साधनहरू | ६ | ६ | ० |
आधारभूत स्वास्थ्य सेवा केन्द्र, सिमानगर | ३ | होइन | ० | ० | ३ साधनहरू | २ | ५ | ० |
शहरी स्वास्थ्य केन्द्र | ४ | होइन | ० | ० | ३ साधनहरू | २ | २ | १ |
आधारभूत स्वास्थ्य सेवा केन्द्र मणिग्राम | ५ | होइन | ० | ० | ३ साधनहरू | २ | ३ | ० |
आनन्दवन स्वास्थ्य चौकी | ६ | हो | २३ | २ | ५ साधनहरू | ६ | ६ | २ |
शहरी स्वास्थ्य केन्द्र, भलवारी | ७ | होइन | ० | ० | ३ साधनहरू | २ | ३ | १ |
करहीया स्वास्थ्य चौकी | ८ | होइन | ३० | ० | ३ साधनहरू | ६ | ६ | ० |
आधारभूत स्वास्थ्य सेवा केन्द्र, केवलानी | ९ | होइन | ० | ० | ३ साधनहरू | २ | २ | ० |
सेमराबजार स्वास्थ्य चौकी | १० | हो | ३० | ४ | ५ साधनहरू | ६ | ६ | २ |
शहरी स्वास्थ्य केन्द्र, मन्द्राहनी | ११ | होइन | ० | ० | ३ साधनहरू | २ | १ | २ |
आधारभूत स्वास्थ्य सेवा केन्द्र, प्रगतीनगर | १२ | होइन | ० | ० | ३ साधनहरू | २ | २ | ० |
आधारभूत स्वास्थ्य सेवा केन्द्र, बन्कटी | १३ | होइन | ० | ० | ३ साधनहरू | २ | २ | ० |
टिकुलिगढ स्वास्थ्य चौकी | १४ | होइन | २८ | ० | ३ साधनहरू | ६ | ६ | ० |
आधारभूत स्वास्थ्य सेवा केन्द्र, सखुवानी | १५ | होइन | ० | ० | ३ साधनहरू | २ | २ | ० |
मधवलिया स्वास्थ्य चौकी | १६ | होइन | १५ | ० | ३ साधनहरू | ६ | ६ | ० |
गगोलिया स्वास्थ्य चौकी | १७ | होइन | १६ | ० | ३ साधनहरू | ६ | ६ | ० |
कुल कर्मचारी संख्या | १७६ | ६ | ६२ | ७० | ९ |
स्वास्थ्य सेवाको लागि मानव संसाधन
- CEONC साइटहरू१
- BEONC साइटहरू-
- आइयुसीडी तथा इम्पलान्ट सेवा प्रदायक२
- एकीकृत बालरोग व्यवस्थापन (IMCI) प्रशिक्षित कर्मचारी२५
- जनसंख्या (प्रति मस्वास्वका) ८६५
- जनसंख्या (प्रति स्वास्थ्यकर्मी) २१७५
- अनुमानित गर्भवति (प्रति दक्ष प्रसुतिकर्मी) ३९८
- अनुमानित गर्भवति (प्रति बर्थिङ्ग सेन्टर) ११९४
- जनसंख्या (प्रति स्वास्थ्य संस्था) (अस्पताल,प्रस्वाके र स्वाचौ सहित) -
- जनसंख्या (प्रति सरकारी अस्पताल) -
- जनसंख्या (प्रति अस्पताल र नर्सिंग होम (सबै) १५२२४४
मातृशिशु बालस्वास्थ्य र परिवार नियोजन सेवा उपयोगको अवस्था
स्वास्थ्य सूचना व्यवस्थापन प्रणाली २०७९प्रमूख स्वास्थ्य सेवाहरूको उपयोगको तुलनात्मक अवस्था
सूचक | तिलोत्तमा नगरपालिका | लुम्बिनी प्रदेश २०७८/७९ | राष्ट्रीय २०७८/७९ | |||
---|---|---|---|---|---|---|
२०७६/७७ | २०७७/७८ | २०७८/७९ | ||||
खाेप |
ग्राफ
तालिका
|
|||||
बि.सि.जि. कभरेज | ५४.६ | ४३.७ | ६७.१ | १०३.१ | १०३.५ | |
२३ महिनाभित्र पूर्ण खोप प्राप्त गरेका बालबालिका (%) | ० | ० | ० | ० | ० | |
डि.पि.टि. - हेप बि - हिव ३ कभरेज | ७५.१ | ७१.३ | ८५.१ | ९६.६ | ९५.२ | |
दादुरा रूबेला १ (९-११ महिना) कभरेज | ७९.१ | ७९.३ | ९०.४ | ९६.७ | ९४.७ | |
जे.इ कभरेज | १०६.६ | ११८.९ | १०१.३ | ९८.९ | ९५.९ | |
टि.डी. २ र टि. डी. २+ कभरेज | ५१.२ | ५.१ | ६५.८ | ७३.९ | ७१.७ | |
पोषण |
ग्राफ
तालिका
|
|||||
कम जन्म तौल भएका नवजात शिशुको प्रतिशत | २.४ | २.२ | ०.४४ | १२ | ९.४ | |
नयाँ तौल लिएका १ वर्ष मुनिका शिशुहरुको प्रतिशत | ७५.३ | ६७.६ | १२०.७ | १०९ | १०४.१ | |
नयाँ तौल लिएका २ वर्ष मुनिका शिशुहरु मध्ये अति जोखिम अवस्थाका बालबालिकाहरुको प्रतिशत | ०.७ | ०.२ | १.४ | ३.५ | ३.६ | |
गर्भवती अवस्थामा १८० दिन आइरन चक्की प्राप्त गरेका गर्भवती महिलाहरुको प्रतिशत | ५७.१ | ५०.७ | ७७.६ | ७५.८ | ६० | |
सुत्केरी अवस्थामा भिटामिन ए प्राप्त गरेका महिलाहरुको प्रतिशत | ३६.८ | २३.१ | २९.१ | ९८.२ | ७६.३ | |
नवजात शिशु तथा बाल रोगको एकीकृत व्यस्थापन |
ग्राफ
तालिका
|
|||||
नाभी मलम लगाएका नवजात शिशुको प्रतिशत | ९६.७ | ८८.१ | ९९.५ | ९४.२ | ८२.९ | |
ब्याक्टेरियाको गम्भीर संक्रमण भएकामध्ये जेन्टामाईसिन सुईद्वारा पूर्ण उपचार पाएको प्रतिशत | ० | ० | ० | ३९.५ | ४७.४ | |
नयाँ निमोनिया बिरामीको दर (प्रति हजार पाँच वर्षमुनिका बालबालिकाहरुमा) | १७.४ | ६.७ | १६.९ | २९.३ | ३६.८ | |
नयाँ एआरआई (स्वाशप्रश्वाका) बिरामी मध्ये कडा निमोनिया भएका बिरामीको प्रतिशत | ०.१६ | ०.०७ | ० | ०.०५ | ०.१८ | |
नयाँ झाडापखालाका बिरामीको दर (प्रति हजार पाँच वर्ष मुनिका बालबालिकाहरुमा) | ३१६.८ | २८७.६ | २३४.६ | ३३९ | ३५२.४ | |
५ वर्ष मुनिका झाडापखालाका बिरामी मध्ये जिंक र पुनर्जलीय झोलबाट उपचार गरेको प्रतिशत | ९५.२ | ८०.१ | १०० | ९८.७ | ९४.५ | |
जम्मा नवजात शिशु मृत्यु संख्या | ३ | १ | १ | ५७३ | १९१४ | |
सुरक्षित मातृत्व तथा परिवार नियोजन |
ग्राफ
तालिका
|
|||||
प्परोटोकल अनुसार पहिलो पटक गर्भवती जाँच गराएका गर्भवती महिलाहरुको प्रतिशत | ६७ | ५७.६ | ८९.३ | ९३.५ | ९१.४ | |
प्रजनन् उमेरका महिलाहरुमा परिवार नियोजनको प्रयोगकर्ता दर (आधुनिक साधन) | ० | ० | ० | ० | ० | |
४ पटक गर्भवती जाँच (महिना: ४,६,८,९/हप्ता: १६, २०-२४,३२ र ३६) महिलाहरुको प्रतिशत | ५९.१ | ४९.३ | ७७.४ | ७९.७ | ७९.४ | |
स्वास्थ्य संस्था प्रसुति दर | ९.९ | ८.९ | १०.३ | ९४.२ | ७९ | |
दक्ष प्रसुतिकर्मी/स्वास्थ्यकर्मीद्वारा प्रसुति गराएको प्रतिशत | ९.५ | ८.९ | १०.३ | ८९.८ | ७५ | |
प्रोटोकल अनुसार ४ पटक (आ.व २०७८/७९ सम्म ३ पटक) सुत्केरी जाँच गराउने आमाहरुको प्रतिशत | ५.४ | ८.६ | १९.२ | ५३.७ | ४०.८ | |
जम्मा मातृ मृत्यु संख्या | ० | ५.२ | १ | ७४ | २३१ | |
परिवार नियोजन सेवाका नयाँ सेवाग्राही दर (प्रजनन उमेरका महिलाहरु मध्ये) | ४.६ | ५.४ | ५.४ | १२.४ | ११.५ | |
औलो रोग, क्षय रोग, कुष्ठरोग र एचआईभी |
ग्राफ
तालिका
|
|||||
औलोको स्लाइड नमुना पोजेटिभ दर | ०.०९ | ०.२२ | ०.२२ | ०.२७ | ०.१७ | |
डेंगुको जम्मा विरामी संख्या | ० | ० | ० | ० | ० | |
आयातित औलोरोगको प्रतिशत (नयाँ औलो रोग मध्ये | १०० | १०० | १०० | ९५.५ | ८९.५ | |
जम्मा औलो रोग मध्ये प्लाज्मोडियम फाल्सिपारमको अनुपात | १२७.५ | १०० | ० | ३८.७ | २२.८ | |
नयाँ क्षयरोगी बिरामी पत्ता लागेको दर | १२७.५ | १४४.२ | १५४.७ | १५७.४ | १२९.१ | |
क्षयरोगको उपचार सफलता दर | ९४.५ | ९१.१ | ९३.४ | ९१ | ९१.५ | |
कुष्ठरोगको रोग प्रकोप दर (प्रति १०००० मा) | ० | ० | ० | ०.९ | ० | |
ए. आर. टी. उपचारमा रहेका जम्मा एच. आइ. भी. पोजेटिभको संख्या | ० | - | ० | ४३२६ | २२१५२ | |
उपचारात्मक सेवा |
ग्राफ
तालिका
|
|||||
ओ पि डी मा आएका बिरामी मध्ये नयाँ बिरामीको दर | ७४ | ६२.४ | ४६.४ | ९४.५ | ९२ | |
शीर्ष १० स्वास्थ्य अवस्थाको सूची
स्वास्थ्य सूचना व्यवस्थापन प्रणाली २०७६/०७७स्वास्थ्य क्षेत्रमा बजेट
- सशर्त स्वास्थ्यमा छुट्याएको बजेट
- समानीकरणबाट विनियोजित स्वास्थ्य बजेट
- अन्य श्रोतबाट बिनियोजित स्वास्थ्य बजेट
बजेट | तिलोत्तमा नगरपालिका | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
२०७७/७८ | २०७८/७९ | २०७९/८० | ||||
ग्राफ | ||||||
पालिकाको कुल बजेट (रु ) | २,११०,४४७,६०३ | १,९६६,२७४,९५० | २,०७७,८८३,००० | |||
स्वास्थ्य बजेट (सबै स्रोत) | १११,२९२,५०० | ५९,४६४,३०३ | ६९,४२५,००० | |||
सशर्त स्वास्थ्यमा छुट्याएको बजेट | ९५,७१८,००० | ५०,९००,००० | ६६,३१५,००० | |||
समानीकरणबाट विनियोजित स्वास्थ्य बजेट | ८,९३३,५०० | ८,५६४,३०३ | १,३९०,००० | |||
अन्य श्रोतबाट बिनियोजित स्वास्थ्य बजेट | ६,६४१,००० | १,७२०,००० | ||||
बजेट खर्च (%) | ९२ | ७४ | ६९,४२५,००० | |||
तालिका | ||||||
महत्वपूर्ण सम्पर्क
Tilottama Municipality
ठेगाना : मणिग्राम, तिलोत्तमा - ५ रुपन्देही
टेलिफोन : ०७१-५६०२३०
वेबसाइट : tilottamamun.gov.np
यो प्रोफाइल अमेरिकी अन्तर्राष्ट्रिय विकास नियोग (युएसएआइडी) मार्फत अमेरिकी जनताहरुको सहयोगका कारण सम्भव बनेको हो । यो प्रतिवेदन भित्रका विषयवस्तु र सामग्री स्वास्थ्यका लागि सक्षम प्रणालीका एकल जिम्मेवारी हुन् र तिनले युएसएआइडी वा अमेरिकी सरकारको विचारको प्रतिविम्बित गर्छन् भन्ने जरुरी छैन ।